23/06/2016 – 18/09/2016
Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience
Antwerpen
Frontblaadjes
Tijdens WOI zaten soldaten en vele vluchtelingen in een klein stukje onbezet België achter het Yzerfront. Nieuws van het thuisfront kon men amper ontvangen. Brieven dienden gesmokkeld te worden. Om de soldaten toch nieuws van hun streek of schoolgenoten te ontvangen, werden frontblaadjes gemaakt. Je kan ze vergelijken met Facebook van nu. Belevingen werden uitgewisseld, evenementen werden gemaakt.
Productie Frontblaadje
Toen de soldaten merkten dat de frontlijn zich stabiliseerde, vervloog ook de hoop op een snel einde. Men dacht namelijk in het begin van de oorlog dat men tegen kerstmis wel zou thuis zijn… Om toch op de hoogte te blijven van nieuws van het thuisfront, begonnen lokale vooraanstaande personen, zoals priesters, dokters of onderwijzers frontblaadjes op te stellen. Deze krantjes werden verdeeld onder de soldaten en hadden een oplage van 25 exemplaren tot 4000! Het drukken vindt meestal plaats in oncomfortabele omstandigheden, zoals ergens op een hooizolder. In de tentoonstelling zijn ook enkele apparaten voorgesteld waarop men drukte. Het is fascinerend hoe men in zo’n omstandigheden met beperkte middelen, papier was schaars, zo’n frontblaadjes maakte.
Streeknieuws biedt troost
De kleine nieuwtjes van het thuisfront boden troost. Bijvoorbeeld dat de Zenne nog steeds overstroomde in Ruisbroek. Sommige frontblaadjes publiceerden ook postkaarten van de streek, theaterstukken, heldenverhalen en zelfs reisverhalen van Lourdes. In het enige Engelse frontblaadje op de tentoonstelling is ook de typische satirische Britse humor te vinden. Dit krantje kan men zelf inkijken. Men heeft sommige krantjes gekopieerd op origineel formaat en in krantenstokken (is hier een ander woord voor?) opgehangen of op tafels gelegd. Ook staan er computers waar je de frontblaadjes digitaal kan lezen, want de leesbaarheid is soms niet meer zo goed.
Kunstwerk: de Vrije Stem van Jens Domen
Voor Museumnacht is er een (hedendaags) kunstwerk geselecteerd om ook tentoongesteld te worden in de Erfgoedbibliotheek. De keuze is gevallen op een krantje van grafisch illustrator Jens Domen over zijn overgrootoom Gustaaf Lava. Lava was als 14-jarige jongen beginnen werken in de drukkerij van Jozef Buerbaum, of Janus Droogstoppel. Jozef was ook een sluikschrijfer. Lava bracht de verzetkrantjes rond in Mortsel en Antwerpen. Op 18-jarige leeftijd werd Gustaaf Lava gearresteerd en neergeschoten in de rug terwijl hij probeerde weg te lopen. Dit verhaal is met pakkende tekeningen in een krant weergegeven.
Het is altijd de moeite als de Erfgoedbibliotheek een tentoonstelling doet, al ga je enkel voor de prachtige zaal. Toch is deze tentoonstelling heel boeiend, pakkend en soms grappig. Nog maar enkele dagen en gratis tijdens Open Monumentendag! Vlug voor de Nottebohmzaal weer voor enkele maanden niet meer bezocht kan worden en de frontblaadjes terug in de magazijnen verdwijnen.
Meer praktische informatie op de website van de Erfgoedbibliotheek.
Je kan alle frontblaadjes uit de tentoonstelling ook thuis lezen.
Nog een videootje om af te sluiten:
