Districtshuis Merksem

V. Gorlé & J. Frissen – J. Van Puyvelde

Antwerpen, Merksem, Burgemeester J. Nolfplein 1

1952-1968

De Coene als filmset

Soms ontdek je nog pareltjes achter de hoek. Bij de voorbereidingen van de De Coene – tentoonstelling in Schoten begin dit jaar werd ook het Districtshuis van Merksem betrokken. Merksem is een buurgemeente van Schoten en het districtshuis is volledig ingericht door De Coene. Het is een voorbeeld van de naoorlogse periode van De Coene. Ik moest toegeven dat ik hier nog nooit was binnen geweest. Ik mocht hier foto’s trekken. Als je het interieur zelf wil bewonderen, kan je de film Largo Winch bekijken met Sharon Stone. De raadzaal werd hierin gebruikt als decor!

Districtshuis Merksem

Op het einde van WOII wordt het gemeentehuis van Merksem vernietigd. Er is nood aan een nieuw gebouw, toch duurt het tot 1949 voor een definitieve beslissing. Er wordt een architectuurwedstrijd uitgeschreven. In het wedstrijdreglement staat expliciet vermeld dat het gebouw diende afgestemd te worden op de bebouwde omgeving. Twintig architectenbureaus doen mee, het architectenduo Victor Gorlé en J. Frissen wint. Pas in 1961 gebeurt de eerste steenlegging en op 24 oktober 1968, 23 jaar na de vernieling van het oude gemeentehuis, wordt het nieuwe gemeentehuis ingehuldigd. Het grondwater stond op dit terrein zeer hoog, wat voor talrijke problemen heeft gezorgd. In 1983 fuseerde Antwerpen met enkele randgemeenten en werd het gebouw het districtshuis.

Te modern

Er was weinig enthousiasme voor het nieuwe gemeentehuis. Het modern ontwerp was voor velen te kil en leeg. Toch stond bij overheden deze stijl voor het geloof in de toekomst. Met maar twee verdiepingen en een traditioneel zadeldak houdt het rekening met de omgeving. Het interieur is wel volledig modern, zowel qua ruimtelijkheid als de interne organisatie.

Zalen rond de binnenplaats

Het gebouw is opgetrokken rond een binnenplaats. De basis is een betonskelet met enkele dragende muren. Op de gelijkvloerse verdieping is het publieke deel inclusief politiekantoor, op de verdieping zitten de representatieve kamers: collegezaal, trouw- en raadzaal. De trouwzaal grenst aan de raadzaal en kan als één ruimte gebruikt worden of afgescheiden door een gordijn van 3,4m hoog. Aan het Burgemeester Jozef Nolfplein zijn er twee ingangen: één voor de administrateive diensten en één voor de officiële aangelegenheden met balkon.

Interieur van De Coene

Interieurarchitect Jan Van Puyvelde werkt samen met Kunstwerkstede De Coene. Er wordt geen inheemse eik gebruikt, maar wel exotisch pallisanderhout en moulmeinteak. In de representatieve ruimtes zijn de meubels volledig van hout, elders wordt er gekozen voor een metalen onderstel. De Coene krijgt 6 maanden om het project uit te voeren.

Diamantkoppen

De diamantkoppen in hout in de wanden zijn zeer moeilijk te maken. Het hout wordt nat op de vorm geperst. Er mochten geen scherpe randen zijn en de naden mochten ook niet doorscheuren.

Design meubels

De meubels komen uit de collectie van De Coene: de trouwbanken en zitbanken, maar ook de stoelen. Deze laatste zijn een aangepast ontwerp van de Philips-stoel, gemaakt voor de vergaderzalen van de Philipsfabriek in Eindhoven. Ze zijn bekend als een makkelijke stoel voor lange vergaderingen. In Merksem wordt er het embleem van Merksem in gouddruk opgeplaatst, een idee van de interieurarchitect om burgemeester en schepenen te overtuigen. De zitbanken en fauteuils hebben iets weg van de Barcelona-stoel, een ontwerp van Ludwig Mies Van der Rohe. Dit is geen verrassing, want De Coene produceerde deze voor het Amerikaanse Knoll International. De meubels doen nog steeds dienst. Nog een leuk detial dat ik heb teruggevonden in een artikel van 1965: er waren toen 720 verlichtingstoestellen aanwezig in het hele gebouw.